İSVİÇRE’DEN HİMALAYALARA- PIERRE JEANNERET
İsviçreli mimar, Pierre Jeanneret parlak bir sanatçı ve ikonik bir tasarımcı olarak soyadının hakkını veriyor.
İkonik ve modernist mobilya yaratıcısı ve mimar Pierre Jeanneret döneminin gizli kahramanlarından. Pek çok kaynağa göre kuzeni Le Corbusier’in (asıl adı Charles- Édouard Jeanneret) gölgesinde kaldığı söyleniyor olsa da birlikten kuvvet doğar sözünün temsili figürleri onlar bana göre.
Günümüz modern tasarımının temellerinin oluştuğu yıllara damgasını vuran Pierre Jeanneret, 22 Mart 1896 Cenevre doğumlu, Ecole des Beaux Arts güzel sanatlar okulunda tahsil görmüş.
Minimalist tasarımı deneyimleyen mimar, günümüzde artık bir marka haline gelmiş ikonik oturma birimi tasarımlarıyla anılıyor. Tasarladığı mobilyalarının en ayırtıcı özelliği; hiçbir bağlantı elemanı gerektirmeyen montaj üretimi ile yapılmış olmaları.
1922’de Pierre Jeanneret, Le Corbusier ile beraber kurduğu mimarlık ofisinde çok sayıda villa ve ev tasarımlarına, pek çok mevcut binanın renovasyon işlerine imza attı.
Ünlü “Five Points Towards a New Architecture” (Yeni Mimari Yolunda Beş Püf Nokta) manifestosunu Le Corbusier, Jeanneret ile beraber yazmış. Modern mimarinin ve uluslararası stil akımının en önemli eserlerinden biri olarak bilinen Villa Savoye projesi yine Pierre Jeanneret ve Le Corbusier imzası taşıyor.
Le Corbusier ve Pierre Jeanneret, 1925 yılında orijinal adı “Pavillon de l’Esprit Nouveau” olan bir model ev tasarladılar. Bu tasarımın sonrasında bir apartman bloğuna dönüştürülmesi planlanıyordu. Paris’in en önemli uluslararası sergilerinden olan “International Exhibition of Modern Decorative and Industrial Arts” kapsamında tasarladıkları model ev binası sergiye hâkim olan Art Deco stilinden estetik ve ideolojik olarak farklıydı. Süsleme ve dekorasyondan kaçan mimarlar, proje sonunda çok fazla eleştiri ve beğeni topladılar. Eleştirilerin ardından ikili bu muhafazakâr topluluktan uzaklaşarak 1929 yılında “The French Union of Modern Artists’i” kurdular. Topluluğa Jean Prouvé, Charlotte Perriand, Le Corbusier, Pierre Jeanneret ve kurucu Robert Mallet – Stevens başta olmak üzere pek çok mimar katıldı.
Pierre Jeanneret & Le Corbusier & Charlotte Perriand
1927 yılında Pierre Jeanneret ve Le Corbusier, mimari ortaklıklarına Charlotte Perriand’ı dahil ettiler. Birlikte çelik borular kullanarak mobilya tasarımları yaptılar. Yüzyıla damgasını vuran, ‘LC serisi’ adını verdikleri mobilyalar Pierre Jeanneret ve Le Corbusier’in, ofislerine Charlotte Perriand’ı davet etmesi ile başlamış mobilya tasarlama macerasının sonuçlarıdır. Üç yaratıcı ismin bir araya gelmesi birbirinden efsane tasarımların ortaya çıkmasını sağlamıştır. “Basculant No. B301” sandalye, Thonet ve Embru için tasarlanan “No. B306” şezlong, ilk şezlong tanımını vurgularken, “Grand Confort Club” sandalye gibi LC serisi ikonik tasarımlar 1928 yılında görücüye çıktı. Estetik saflık olarak nitelendirilen tasarımlar ‘International Style’ akımının önemli eserleri olarak gösterildi.
Pierre Jeanneret, mimari birikimi ve iş disiplini ile Le Corbusier’in kariyerine ciddi katkılar sağlamıştır. Le Corbusier ile iş birlikleri yaklaşık 20 yıl sürdü. Ortaklık Fransız direnişi sırasında bozulsa da sonrasında bağımsızlığını ilan eden Hindistan’ın Chandigarh şehrinin yapılanması için gerçekleştirilen projede tekrar bir araya geldiler.
20. yüzyılın önemli isimleri, Himalayaların eteklerinde, Chandigarh’ın eşsiz manzarasının ortasında inşa ettikleri yapılarla Hint halkına ve şehre gelen ziyaretçilere sıra dışı bir deneyim yaşattılar. Le Corbusier iki ya da üç kez Chandigarh’a gidip geldikten sonra projeyi Pierre Jeanneret’e bırakmış. Pierre, tam 15 yıl burada yaşamış. İmzasını attığı önemli yapılardan biri ise, Mohandas Karamchand Gandhi’ye ait sözlerin ve işlerin sergilendiği bir bina tasarımı. Pierre Jeanneret için Chandigarh’a gitmesi bir dönüm noktası aslında. Hindistan’ın insanlarıyla arasındaki ilişki, kurduğu bağ, kendine burada yarattığı hayat tam anlamıyla kendini Chandigarh’a adadığını gösteriyor.
Jeanneret’ in yapıları, sentetik kübizm fikrine tematik olarak bağlı olmasına rağmen, görünüm ve işlev açısından büyük farklılıklar gösteriyor. Her yapı lokasyonu, yapılma amacı ve kullanım amacı doğrultusunda özenle, işlevine uygun olarak inşa edilmiş. Pierre Jeanneret, Le Corbusier ile birlikte Chandigarh’ın şehir planlamasına ve mimarisine büyük katkılar sunmuş olsa da daha çok burada yaşadığı dönemde tasarladığı ‘Chandigarh koleksiyonu’ adıyla bilinen mobilyalarla tanınıyor. Lokal malzemeleri ve lokal üretim tekniklerini kullanarak tasarladığı önemli tasarım parçaları bugün hala mobilya koleksiyonerlerinin en kıymetli parçalarından.
Chandigarh Challenge
1955 yılında Hindistan sanayi açısından yeterli değildi. Bu sebeple Pierre Jeanneret, Hint geleneksel el sanatını ve ülkeye özgü materyalleri kullanarak yeni tasarımlar yapmaya başladı. Tik, baston gibi yerel malzemelerle çalışarak mobilya üretmek için basit teknolojiler kullandı. Bu basitlik modern tasarımda yeni bir meydan okuma yarattı. Birçok prototip tasarladı. Sökülebilir ve hafif mobilya parçaları yarattı. Bugün hala Pierre Jeanneret’ in mobilya tasarımları zamansız ve ikonik derinliği ile hayatlarımıza dokunuyor.
Jeanneret kuzenlerin mayalarının aynı olması her ikisini de yetenekli birer mimara dönüştürdü. Pierre’in sakin ve içe dönük duruşu belki zaman zaman haksız bir rekabete sebebiyet vermiş olabilir. Ama disiplinli kişiliği, ilgi alanlarına deneysel yaklaşımları ve sağlam karakteri sayesinde, Chandigarh projesiyle hayat ona kendi baş rolünü oynama fırsatı verdi. O dönemlerde Avrupa’daki mimari dogmadan uzaklaşarak, kendini Chandigarh’ da bulan tasarımcı, 4 Aralık 1967 yılında hayatını kaybetti. 2017 yılında sanatçının 121. yaş günü şerefine Chandigarh yönetimi, Jeanneret’ in 15 yıl yaşadığı evini restore ederek müzeye dönüştürdü. Tasarımcının hayatına dönüp baktığımda, az ama öz kişi tarafından anlaşılmanın Pierre Jeanneret’ de bıraktığı soylu ve kalifiye imaj hayranlık uyandırıyor.
